Türkçe Yanlışları ve Doğruları

Günümüzde artık gündelik konuşma Türkçesi öylesine yozlaştırıldı ki artık insanlar aralarında konuşurken “ok”, “yes” gibi kelimeleri Türkçe sanmaya/saymaya başladılar. Elimizdeki değerlerin en önemlilerinden biri olan dilimiz Türkçe’nin nasıl çürüdüğünü hepimiz görüyoruz. Görüyoruz ama bunun için bir şey yapıyor muyuz? Hayır.

Öyle bir hâle geldik ki insanımız artık yabancı dille konuşmayı neredeyse övünç sayıyor. İnsanlar kurdukları cümlelerde bazen tamamen İngilizce kelimelerle bazen de Türkçe kelimeler arasına İngilizce serpiştirerek konuşmayı tercih ediyorlar. Bu durumdan da hiç rahatsız olmamaları nasıl bir durumda olduğumuzu gözler önüne seriyor.

Bizler bilinçli birer fert olarak dilimize sahip çıkalım ve doğru kullanalım. Aşağıda yanlış-doğru şeklinde sıralanmış bir liste var. Aklıma geldikçe bu listeye yeni kelimeler ekleyeceğim.

• Yanlış / Doğru

1. abone / sürdürümcü
2. absürt / saçma
3. adapte olmak – uyarlanmak, uyum sağlamak
4. agresif – saldırgan
5. aksiyon – edim
6. ambiyans – hava, ortam
7. analiz – çözümleme
8. anons etmek – duyurmak
9. antipatik – sevimsiz, itici
10. aranjör – düzenleyici
11. asparagas – şişirme haber
12. astronot – uzay adamı
13. avans – öndelik
14. bariyer – engel
15. baz almak – taban, temel
16. bodyguard (badigart)– yakın koruma
17. bye bye (bay bay) – hoşça kal, görüşmek izere
18. catering – ağırlama, yemek hizmeti
19. center – merkez, özek
20. check (çek) etmek – denetlemek
21. clickleme (klikleme) – tıklama
22. cv (sivi) – özgeçmiş
23. data – veri
24. dejenere – yoz
25. deklare etmek – bildirmek
26. depar – çıkış
27. departman – bölüm
28. depresyon – duygusal çöküntü
29. distribütor – dağıtıcı
30. dizayn – tasarım
31. doküman – belge
32. double team – çifte kıskaç
33. download etmek – indirmek
34. directory – dizin
35. driver – sürücü
36. dublaj – seslendirme
37. edit – düzenle, yayımla
38. editör – düzenleyici, yayımcı
39. efor – çaba
40. ekipman – donanım
41. ekstra – ek olarak
42. elimine etmek – elemek
43. e-maıl e-posta – ileti, ağ üstü ileti, ağ ileti
44. empoze etmek – dayatmak
45. enformasyon – bilgilendirme
46. dezenformasyon – bilgi çarpıtma
47. entegre – tümleşik
48. entegre olmak – bütünleşmek
49. entegre tesıs – kurulu alan
50. totaliter – bütüncül
51. epikriz – çıkış özeti
52. euro – avro
53. exit – çıkış
54. feedback – geribildirim
55. finish – bitiş, varış
56. final four – son dörtlü
57. final sınavı – sonuç sınavı, genel sınav
58. finalist – sonuca kalan
59. full – tam, dolu
60. full-tıme – tam gün
61. high-tech – ileri teknoloji
62. hiperaktif – aşırı etkin, aşırı hırçın
63. hit şarkı – gözde şarkı
64. home page – ana sayfa, ana bet
65. icetea – buzlu çay
66. illegal – yasadışı
67. imitasyon – öykünme
68. interaktif – etkileşimli
69. izolasyon – yalıtım
70. jenerasyon – nesil, kuşak
71. kampüs – yerleşke
72. karambol – karmaşa
73. karizmatik – etkileyici
74. komünikasyon – iletişim
75. konsensüs – uzlaşım
76. koordinasyon – eşgüdüm
77. koordinatör – eşgüdüm sorumlusu, eşgüdümcü
78. kriter – ölçüt
79. lanse etmek – öne sürmek, sunmak
80. laptop – dizüstü
81. libero – son adam
82. likidik – akışkanlık
83. limit – uç
84. link – ilişim
85. mantalite – anlayış, zihniyet
86. marjinal – sıra dışı, dizi dışı
87. mesaj – ileti
88. monopol – tekel
89. monoton – tekdüze
90. moratoryum – borç erteleme
91. mortgage – tutulu satış
92. motive etmek – isteklendirmek
93. network – bilişim ağı
94. nick name – kullanıcı adı
95. no-frost – karlanmaz
96. non-stop – durmaksızın
97. objektif – nesnel, tarafsız
98. okey – peki, tamam, olur
99. okeylemek – onaylamak
100. online – çevrimiçi
101. optimist – iyimser
102. paradoks – çelişki
103. partner – eş
104. part-time – yarı zamanlı
105. patent – buluş belgesi
106. performans – başarım
107. perspektif – bakış açısı
108. pesimist – karamsar
109. polemik – söz güreşi
110. portal – ana kapı
111. prezantabl – hoş görünüm
112. prezantasyon – sunum
113. prınt out – çıktı
114. printer – yazıcı, basıcı
115. writer – yazıcı
116. prodüksiyon – yapım
117. prodüktör – yapımcı
118. proses – süreç
119. provoke etmek – kışkırtmak
120. reel – gerçek
121. revize etmek – yenilemek
122. sabote etmek – baltalamak
123. security – güvenlik
124. sempatik – sevimli
125. sezon – dönence
126. show – gösteri
127. skor – sayı durumu, sonuç
128. slayt – yansı
129. spesiyal – özel
130. sponsor – tasarı üstlenicisi
131. spontane – kendiliğinden
132. star – yıldız
133. start almak – başlangıç almak
134. timing (taymıng) – zamanlama
135. trend – eğilim
136. tripleks – üç katlı
137. tsunami – depreşim
138. upload – üzerine yüklenmek, üst yükleme
139. versiyon – sürüm
140. vize sınavı – ara sınav

Diğer bir liste:

ABSÜRT: SAÇMA,ANLAMSIZ,ZIRVA

Örnek Modacılar bu anlamsız (saçma) tasarımlardan para kazanmayı beklemiyorlar.
AGRESİF:SALDIRGAN
ADAPTASYON:UYUM
AJİTE ETMEK:KIŞKIRTMAK. (Son günlerde çok duyuyorum)
Örnek Bu olayın, kışkırtma olduğunu ileri sürdüler.
AKUSTİK:YANKILANIM
ALENGİRLİ:ÇETREFİLLİ,KARMAŞIK,ANLAŞILMAZ
ANEKTOD:FIKRA,HİKAYECİK
ADROİD: İnsana benzetilmiş robot
ALAKART:SEÇMELİ YEMEK
Örnek Seçmeli yemek usulünde istediğiniz yemeği yiyebiliyorsunuz.
ADİSYON:HESAP
AMBİYANS:ÇEVRE,MUHİT,ORTAM,HAVA
Örnek Televizyon kanalının yöneticileri yarışma gecesinde fevkalâde bir hava yaratmışlardı.
ANGAJE:BAĞLANMIŞ
ANTOLOJİ:SEÇKİ,GÜLDESTE
ANTİPATİK:İTİCİ,SOĞUK
ANSİKLOPEDİ:BİLGİLİK (ansiklopedi ruhsuz bir kelime değil de nedir yahu?)
ARGÜMAN:KANIT,DELİL,SÖYLEM
ASİSTİ:YARDIMCISI (Futbolda da kullanılıyor.Golün asisti diye.)
ASPARAGAS:ŞİŞİRME HABER
AŞAĞILIK KOMPLEKSİ:AŞAĞILIK DUYGUSU
BARAJ:SU AMBARI.(Azeriler bu kelimeyi kullanırlar.Çok hoşuma gitti.)
BY-PAS DEVRE DIŞI BIRAKMA
BANDROL DENETİM PULU
BARİYER:ENGEL
BEST-SELLER:ÇOKSATAR
Örnek “Umut Eşiğinde” adlı eser çoksatar listelerinde ilk sırada yer alıyor.
BİLBOARD:İLAN TAHTASI (Belediye bilboardları diye sıkça duyarız.)
BLOKAJ:TUTMAK,DURDURMAK (Bankacılık ve futbolda kullanılır.)
BRİFİNG:BİLGİLENDİRME
BROKIR:SİMSAR,KOMİSYONCU
Örnek Ev bulmak için simsarlara başvurmaktan başka yol kalmadı.
CENTER:MERKEZ
CHAT(çet):SOHPET
CHECK-UP(çekap):TAM BAKIM
DAMPİNG:İNDİRİM,DÜŞÜRÜM,TENZİLAT
DEFANS:SAVUNMA
DEJENERASYON:YOZLAŞMA
DEKLERASYON:BİLDİRME,İLAN ETME,DUYRMA
DEKOLTE:AÇIK GİYSİ
DEKONT:HESAP BELGESİ
DEMOGOJİ:LAF EBELİĞİ,LAFAZANLIK
DEPOZİTO:BAĞLANMA PARASI,GÜVENCE
DEPRESYON:RUHSAL ÇÖKÜNTÜ
DETERMİNE:KARARA VARMAK,SAPTAMAK,NEDEN OLMAK,SABİTLEŞTİRMEK
DUAYEN:EN KIDEMLİ,AKSAKAL
EDİTÖR:YAYIMCI
GÖRSEL EFEKT:GÖRSEL ETKİLEME
EFOR:ÇABA,GAYRET,GÜÇ
EKARTE ETMEK:SAF DIŞI BIRAKMAK,ELEMEK
EGALE ETMEK:EŞİTLEME,DERECESİNE ULAŞMA,EŞİT DURUMA
GETİRME
EMPOZE ETMEK DAYATMAK
EMPARYALİZM:YAYILMACILIK,SÖMÜRGECİLİK
EKOLOJİK:ÇEVREYLE İLGİLİ
EKSANTRİK:ACAYİP,UÇRAK,TUHAF
EKSPER:UZMAN (ÖRNEK:TÜTÜN UZMANI)
EMPATİ:DUYGUDAŞLIK (İnsanın kendisini karşısındakinin yerine koyup,karşısındakini anlama çabası anlamına geliyor.)
ENTELEKTÜEL DÜŞÜNCE ADAMI,MÜNEVVER,AYDIN
ENTEL:Entelllektüel olmaya çalışan ancak bunun için gerekli niteliği kazanmamış kişi
ETİK:AHLAKİ(Çok sık kullanılıyor.)
EYENİLER(aylaynır):GÖZ KALEMİ
FEİR-PLAY DÜZGÜN OYUN
FARMOKOLOJİ:İLAÇ BİLİMİ
FASTFOOD:AYAKÜSTÜ YEMEK
FETİŞİZM: İlkel toplumlarda doğaüstü bir güç ve etkisi olduğuna inanılan canlı veya cansız nesnelere tapınma, tapıncakçılık, putperestlik (TDK)
FENOMEN:OLAY, GÖRÜNGÜ
Güneşin batıdan doğması gibi olağanüstü bir fenomen sayılmalıdır bu.”- H. Taner.
FİNANS:MALİ İŞLER,PARA İŞLERİ
FRAKSİYON:HİZİP, GRUP
FİZİBİLİTE:YAPILABİLİRLİK,UYGULANABİLİRLİK
FAUNA :HAYVAN VARLIĞI
FİLORA:BİTKİ VARLIĞI
FORMASYON:BİÇİMLENME
FORMAT:BOYUT,BOYUTLAR
FLAŞ:ÇARPICI,GÖZDE ( ÖRNEK:Flaş haber-Çarpıcı haber)
GALA:ÖN TANITIM
GLOBAL:KÜRESEL,DÜNYA ÇAPINDA
HANDİKAP:ENGEL
HEDONİZM: Hayatı sadece haz almak olarak gören anlayış.
HİJYENİK:SAĞLIĞA UYGUN,SIHHİ
HİT PARÇA :GÖZDE PARÇA
HOLİGAN:SOKAK SERSERİSİ,HAYTA
İNİSİYATİF:ÖNCELİK,ÜSTÜNLÜK(Kıbrıs konusunda öncelik almaktan çekinmemeliyiz.)
İRRİTE ETMEK:KIZDIRMAK.(SON GÜNLERDE SIK KULLANILIYOR)
İRONİ:GÜLMECE,SÖYLENEN SÖZÜN TERSİNİ KASTEDEREK KİŞİYLE VEYE OLAYLA ALAY ETME.
İZOLASYON:TEK BAŞINA BIRAKMAK,SOYUTLAMAK,YALITIM
JENERASYON:KUŞAK,NESİL
JET-SKİ:SU KIZAĞI
JARGON:AYNI BELLİ GRUPLARIN KONUŞTUĞU DİL,(örnk:mafya jargonu)
KADÜK DÜŞMÜŞ(Değerini,önemini yitirmiş, kadük olmuş anlamında)
KAOS:KARGAŞA,KARIŞIKLIK (Şu an Irak’ta yaşanan durum)
KOKTEYL:KARIŞIM,İÇKİLİ TOPLANTI
KALİGRAFİ:GÜZEL YAZI
Bunlar Türk kaligrafi sanatının çok güzel örnekleridir.
KATALİZÖR:ÇÖZÜLME (KİMYEVİ BİR REAKSİYONUN HIZINI ARTIRAN VE YA YAVAŞLATAN MADDELER)
KONSENNSÜS:GÖRÜŞ BİRLİĞİ,MÜTABAKAT
KONSEPT:ANLAYIŞ,GÖRÜŞ
KAPİTALİST:SERMAYEDER,ANAMALCI
KARAMBOL:KARMAŞA
KARTVİZİT:TANITMA KARTI
KEMOTERAPİ:KİMYEVİ TEDAVİ
KOKPİT:PİLOT KÖŞKÜ
KOMPLİKASYON:KARIŞIKLIK,YAN ETKİ
LİSANS:YETKİ BELGESİ
LOJİSTİK DONANIM
LÜMPEN:SEFİL,SEVİYESİZ,MAGANDA (son günlerde sık kullanılıyor)
MANTALİTE:ANLAYIŞ,ZİHNİYET,DÜŞÜNCE,KANAAT
MANİFESTO:BİLDİRİ
MARJİNAL:UÇTA,SIRADIŞI
MANİPLASYON:HİLEYLE YÖNLENDİRME
MELONKOLİ:KARA SEVDA (aynı zamanda yanlız kalma isteği, türkçesi karaduygululuk olan kelime.)sebepsiz keder)
NİHİLİST: Nihilizm yanlısı kimse, hiççi, yokçu: (bkz. TDK)
METAFOR:Bir şeyi başka şey ile benzetmeye,kıyaslamaya anlatmaya yarayan mecazlardır.
MODÜL:PARÇA
MODÜLER MOBİLYA:PARÇALI MOBİLYA
NOSTALJİ: (geçmişe özlem olarak nitelendirilen bu duygu ya da durum)
uzak topraklara savaşmaya gelen askerlerde, yabancı şehirlere okumaya gidenlerde, ülkelerini bir şekilde geride bırakmak zorunda kalmış on yedinci yüzyıl göçmenlerinde kendini gösteren bu hastalık yalnızca yuvayla ilgili saplantılı düşüncelere, halüsinasyonlara ve apatik bir melankoliye yol açmamaktadır. mide bulantısı, iştahsızlık, akciğerlerin yapısında patalojik değişimler, beyinde filizlenen iltihaplar da hep nostaljinin bu ilk kurbanlarının gösterdiği semptomlardır. hofer’in hastalığın adını koymasını takip eden yıllarda avrupa ve amerika’da binlerce nostalji vakası geçer kayıtlara. An gelir, bu illete tutulanlar vatansever addedilip alkış alırlar, an gelir komutanlar hızla yayılan salgının önüne geçmek için nostaljiye tutulan ilk askeri olduğu yere canlı canlı gömeceklerini açıklarlar.
nasıl olmuştur da bilhassa birinci dünya savaşı’ndan itibaren kelimenin bu tıbbi anlamı yitip gitmiş, yerini “geçmişe duyulan onanmaz hasret” anlamına bırakmıştır?(ekşi sözlük)- Nasıl olduğunu ben söyleyeyim; Bu kelimenin Türkiye’deki karşılığı= İrticadır. Yıllarca aydın geçinenler bu kelimeyi belli bir mütedeyyin kesimi yaftalamak için kullandıklarından şimdi geri dönemiyorlar ve kendi mürteciliklerini asıl anlamı “sıla özlemi” olan nostalji ile ifade etmeye çalışıyorlar.-
NOBRAN: kibar olmayan, yani kaba, nezaketsiz, görgüsüz
OPORTİNİST:FIRSATÇI (Son günlerde sık kullanılıyor)
OPTİMAL:EN İYİ EN YÜKSEK EN UYGUN
OTONAZİ:ÖLME HAKKI
PALYATİF TEDBİR:GEÇİCİ TEDBİR
PARAMETRE DEĞİŞKEN
PARADİGMA:Yeni düşünce modeli.Ana anlamı, bir bilim çevresine belli bir süre için, bir model sağlayan evrensel olarak kabul edilen bilimsel başarılar, olarak tanımlanır. Bir kuramın paradigma olması için öyle bir yenilik getirmesi lazımdır ki, hem rakipleri varsa şaşırsın ve hayran olsun, hem de çağını aşarak ilerideki görüşlere kapı açsın.
PARTNER:EŞ ARKADAŞ
PATENT:BULUŞ
PROVAKASYON:KIŞKIRTMA,TAHRİK
REENKARNASYON:RUH GÖÇÜ
REFÜJ:ORTA KALDIRIM
REHABİLİTASYON.İYİLEŞTİRME
REKOLTE:TOPLAM ÜRÜN
REVAK:ÜSTÜ ÖRTÜLÜ ÖNÜ AÇIK YAPI
TİRAJ:BASKI SAYISI
TRANSPARAN:SAYDAM,ŞEFFAF
PATETİK: hem acıklı, hem zavallı hem de komik anlamlarını bir arada barındıran İNGİLİZCE KELİME.
PERFORMANS:BAŞARIM
PROPORSİYON:ORAN
Süleymaniye camisinin minarelerinin dış ve iç estetiği, fevkalade muntazam, göz okşayıcı proporsiyonları seyredeni büyüler.
SABOTE ETMEK:BALTALAMAK
SANSASYON DALGALANMA
SANTRA:ORTA YUVARLAK(Futbol terimidir.)
SAUNA:BUHARLI HAMAM
SEANS:OTURUM
SEZON:MEVSİM
SİMİLASYON:BENZETİM
SİRKÜLASYON:HAVA DOLAŞIMI
SKEÇ:OYUNCA
SMAÇ:ÇİVİLEME,KÜT İNME
SOFİSTİKE:YANILTICI,HİLELİ (Bu felsefedeki anlamı için)
ÖRNEK:Yanıltıcı bir muhakeme tarzı var.
SOFİSTİKE:KARMAŞIK (Teknolojideki anlam karşılığı)
ÖRNEK: Günümüzün karmaşık silâh sistemleri askerliği tam bir uzmanlık alanı hâline getirdi.
SOFİSTİKE:BİLMİŞ(Aşağılayıcı anlam için)
ÖRNEK: Arjantinliler, kendilerini bölge ülkelerine göre daha üstün, daha kültürlü, daha bilmiş buluyorlar.
SOLARYUM:GÜNEŞ ODASI
SPEKÜLATÖR:VURGUNCU
SPESİFİK:ÇOK ÖZEL,ÖZELLİKLİ(Özgü,kendine has, hususi anlamına geliyor)
SPONSOR DESTEKLEYİCİ
SPONTANE:KENDİLİĞİNDEN(Son günlerde sık kullanılıyor)
SPOT:PEŞİN
SPİRİTÜEL:RUHLA İLGİLİ ,RUHÇULUK
STABİL:OTURMUŞ,İSTİKRARLI,SABİT
STABİLİZE:OTURTULMUŞ,SABİTLEŞTİRİLMİŞ
STABİLİZE YOL:BERKİTİLMİŞ YOL
STAND-BY DESTEK
Meşhur IMF ile yaparız destek anlaşması.Sözde bize destek olurlar.
STANT:SERGİLİK
START:BAŞLA
STRES:GERGİNLİK
SÜBVANSE ETMEK DESTEKLEMEK
TİRAJ:BASKI SAYISI
TRANSPARAN:SAYDAM,ŞEFFAF
TURİST:GEZMEN
VİYADÜK:KÖPRÜ YOL
VİZYON:UZAK GÖRÜŞLÜLÜK,GENİŞ GÖRÜŞLÜLÜK
VİRAJ DÖNEMEÇ
ZAMPİNG:GEÇGEÇ

Türkçe’de Sıklıkla Yanlış Yazılan Kelimeler

1. aktör: Sinema ve tiyatroda erkek sanatçı
   aktris = Sinema ve tiyatroda kadın sanatçı
2. bilakis = aksine
   bilhassa = özellikle
3. cefakâr = eziyet eden
   cefakeş = eziyet gören
4. çözmek = halletmek
   çözümlemek = tahlil etmek
5. delalet = yol gösterme
   dalalet = doğru yoldan şaşma
6. dansör = erkek dansçı
   dansöz = kadın dansçı
7. eşgal = işler
   eşkâl = şekiller (Hırsızın eşkâli)
8. etkin = faal, aktif
   etken = faktör
9. etkin = aktif
   edilgin = pasif
10. folklor = halkbilimi
    halkoyunları = halk dansı
11. haseb(hasebiyle) = neden (nedeniyle)
    hesap = matematik, alış veriş ilişkisi
12. irtica = gericilik
    iltica = sığınma
13. istifa = Kişinin bir görevden
    istiğfa = bir alacağın ödenmesi kendi isteğiyle ayrılması
14. kabil = olabilir, mümkün
    kabîl = soy, sınıf; tür, gibi
    (kabil-i tahammül değil=tahammül edilemez)
    (Bu kabil işler = Bu gibi işler)
15. katl = öldürme işi (katil zanlısı)
    katil = öldüren kişi
16. mahsur = kuşatılmış
    mahzur = zarar, sakınca
17. masör = masaj yapan erkek
    masöz = masaj yapan kadın
18. matine = sinema, tiyatro, konser vb sanatsal etkinliklerin gündüz gösterisi.
    suare = sinema, tiyatro, konser vb. sanatsal etkinliklerin gece gösterisi
19. muhabere=(haber) haberleşme
    muharebe = (harb) savaş
20. muhasebe = hesaplaşma
    musahabe = söyleşi
21. mürteci = gerici
    mülteci = sığınmacı
22. mütehassis = duygulanma
    mütehassıs = uzman
23. mütevazi = eşit
    mütevazı = alçakgönüllü
24. nüfus = insanlar
    nüfuz = sözü geçme, saygınlık, itibar
25. olasılık = ihtimal
    olanak = imkân
26. öğretim = bilgi verme işi (2000-2001 öğretim yılı)
    öğrenim = bilgi alma işi(öğrenim hayatı)
27. râkip = binici
    rakîp = birbirinden üstünlük yarışında kişilerden her biri.
28. tabii = doğal
    tabi = bağlı, bağımlı
29. tahrifat = bozma, değiştirme
    tahribat= harab etme, yıkma
30. taktir = damıtma
    takdir = değer biçme
31. tanıtmak = takdim etmek
    tanıştırmak = iki kişiyi birbirine tanıtmak
32. teamül = alışılmış uygulama
    temayül = eğilim
33. tefriş etmek = döşemek
    teşrif etmek = şereflendirmek
34. tehdit = gözdağı verme
    tahdit = sınırlama
35. tellal = Meydanda bir şeyi bir şeyi duyuran kişi
    tellak = Erkekler hamamında müşterileri yıkayan erkek
    natır = Kadınlar hamamında müşterileri yıkayan kadın
36. -zede = …-den zarar görmüş kişi (kazazede =kaza geçirmiş kişi)
    -zade = …-nın oğlu (paşazade =paşa oğlu)