ISO 639 – Dil İsimlerinin Gösterimi için Kodlar

ISO 639, dillerin ve dil ailelerinin gösterimi için kodlandığı uluslararası bir standarttır. Standardın amacı dillere isim vermek değil, zaten var olan dil isimlerinin gösterimi için onlara kod atamak ve standardize etmektir. Dilin ismi yerine kodunun kullanılması dil ismini bilmeyenler için bile anlaşılmak adına oldukça kolay bir yöntemdir. Dil kodları, farklı dillerdeki bilgilerin saklanması için her yerde, kütüphanelerde, farklı dil gösterimi için internet sitelerinde olduğu gibi yaygın biçimde birçok yerde kullanılmaktadır. ISO 639 altı farklı bölümden oluşmaktadır. Ancak yakın gelecekte tüm bu standartların toparlanarak tek bir standartta sunulması için çalışmalar devam etmektedir.

Standardın Bölümleri:

• ISO 639-1:2002 – Codes for the representation of names of languages – Part 1: Alpha-2 code (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 1: Alpha-2 kodu (2 karakterli kod)), ed. 1, 2002, ICS: 01.140.20, 37 s.
• ISO 639-2:1998 – Codes for the representation of names of languages – Part 2: Alpha-3 code (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 2: Alpha-3 kodu (3 karakterli kod)), ed. 1, 1998, ICS: 01.140.20, 66 s.
• ISO 639-3:2007 – Codes for the representation of names of languages – Part 3: Alpha-3 code for comprehensive coverage of languages (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 3: Dil kapsama alanı için Alpha-3 kodu (3 karakterli kod)), ed. 1, 2007, ICS: 01.140.20, 12 s.
• ISO 639-4:2010 – Codes for the representation of names of languages – Part 4: General principles of coding of the representation of names of languages and related entities, and application guidelines (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 4: Dillerin ve ilgili kuruluşların isimlerinin gösteriminin kodlanmasının genel prensipleri ve uygulama yönergeleri), ed. 1, 2010, ICS: 01.140.20, 28 s.
• ISO 639-5:2008 – Codes for the representation of names of languages – Part 5: Alpha-3 code for language families and groups (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 5: Dil aile ve grupları için Alpha-3 kodu (3 karakterli kod)), ed. 1, 2008, ICS: 01.140.20, 23 s.
• ISO 639-6:2009 – Codes for the representation of names of languages – Part 6: Alpha-4 code for comprehensive coverage of language variants (tur: Dil isimlerinin gösterimi için kodlar – Bölüm 6: Dil türevleri geniş kapsama alanı için Alpha-4 kodu (4 karakterli kod)), ed. 1, 2009, ICS: 01.140.20, 16 s.

Standardın Açıklamaları:

• Bölüm 1 (ISO 639-1:2002), dünyanın en önemli dillerinin çoğunu temsil etmek üzere tasarlanmış 2 harfli bir kodu sağlar. 184 dil kodu bulunmaktadır.
• Bölüm 2 (ISO 639-2:1998), daha olası kombinasyonları veren 3 harf kodu sağlar, böylece ISO 639-2:1998 daha fazla dil kapsayabilir. 450’den fazla dil kodu bulunur.
• Bölüm 3 (ISO 639-3:2007), antik diller de dahil olmak üzere soyu tükenmiş ve yaşayan mümkün olduğu kadar tüm dillerin listesini tamamlamak için 3 harfli bir kod sağlar. 7704’den fazla dil kodu bulunur.
• Bölüm 4 (ISO 639-4:2010), dil kodlaması için genel ilkeleri verir ve standardın kullanımına ilişkin kuralları belirlemektedir.
• Bölüm 5 (ISO 639-5:2008), dil aileleri ve grupları (yaşayan ve soyu tükenmiş) için 3 harfli bir kod sağlar. 114 dil kodu bulunur.
• Bölüm 6 (ISO 639-6:2009), dilleri, dil aileleri ve gruplarını bir sistem dâhilinde dil çeşitlerinin tüm aralığını kapsayacak bir potansiyele ihtiyaç duyulduğundan 4 harfli kullanışlı bir kod sağlar.

Standardın TSE’deki karşılıkları:

• ISO 639-1’in TSE’de karşılığı yok
• ISO 639-2’nin TSE’de karşılığı TS ISO 639-2:2012 – Dil adlarının gösterilmesi için kodlar – Bölüm 2: Alfa-3 kodu,  ICS: 01.140.20, 73 s.
• ISO 639-3’ün TSE’de karşılığı yok
• ISO 639-4’ün TSE’de karşılığı yok
• ISO 639-5’in TSE’de karşılığı yok
• ISO 639-6’nın TSE’de karşılığı yok

Standardın Güncelleme Yetkilileri:

ISO’nun bazı standartları sürekli gelişme ve genişlemeye açıktır. Bu sebeple bu standartlarını geliştirmek ve güncel tutmak için değişiklik, güncelleme gibi bakım işlerini Bakım Ajansları (MAs) ve Kayıt Yetkilileri (RAs) olarak bilinen teşekkülleri yetkilendirir. ISO 639 da bu genişlemeye açık olan standartlardan biri olduğu için değişiklik yetkileri aşağıdaki Kayıt Yetkilileri’ne (RAs) verilmiştir.

• ISO 639 – ISO – http://www.iso.org/
• ISO 639-1 – Austrian Standards Institute – http://www.as-institute.at/
• ISO 639-2 – LOC Library of Congress (tur: Amerikan Kongre Kütüphanesi) – http://www.loc.gov/
• ISO 639-3 – SIL International – http://www.sil.org/
• ISO 639-4 – ISO – http://www.iso.org/
• ISO 639-5 – ISO – http://www.iso.org/
• ISO 639-6 – GeoLang Ltd. – http://www.geolang.com/

Standardın Bilgi Sayfaları:

• ISO 639 genel – http://www.iso.org/iso/language_codes
• ISO 639-1 – http://www.infoterm.info/standardization/iso_639_1_2002.php
• ISO 639-2 – http://www.loc.gov/standards/iso639-2/
• ISO 639-3 – http://www-01.sil.org/iso639-3/
• ISO 639-5 – http://www.loc.gov/standards/iso639-5/
• ISO 639-6 – http://www.geolang.com/iso639-6/

Standarttan Seçilmiş Bilgiler:

Bazı dillerin standardın bölümlerine göre kodları şöyledir.

Ayrıca bakınız:

• Vikipedi ISO 639 maddesi: tur, eng
• Dil kodları listesi (karşılaştırmalı): http://www-01.sil.org/iso639-3/codes.asp